Η προδοσία του Ιούδα ήταν μια πράξη ακύρωσης

Ιούδας: ο άνθρωπος που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην Σταύρωση του Ιησού. Ο Μαθητής που πρόδωσε τον Δάσκαλο. Μία πράξη που συνετέλεσε στην μετέπειτα πορεία του χριστιανισμού, και μία ενέργεια από την οποία προκύπτουν αναμφισβήτητα κάποια ερωτήματα: Για ποιος λόγους το έκανε; Ποια η ψυχοσύνθεσή του εκείνη την στιγμή, αλλά και γιατί μετέπειτα ο ίδιος αυτοτιμωρείται;
Ο κύριος Νίκος Μαυράκης, ο οποίος είναι Κλινικός Ψυχολόγος, μιλάει στο Pyles.tv και την Όλγα Τάντου  και μας βοηθά να κατανοήσουμε όσο μπορούμε την ιδιοσυγκρασία του Ιούδα, και τα βαθύτερα νοήματα πίσω από την πράξη του…

Η προδοσία του Ιούδα ήταν μια πράξη ακύρωσης

Νίκος Μαυράκης: "Έχω την εντύπωση ότι η προδοσία δεν αφορά μόνο τον Ιούδα, αλλά αφορά μια πράξη στην οποία πάρα πολλοί άνθρωποι εμπίπτουνε και τη χρησιμοποιούνε, δηλαδή υπάρχει στη ζωή του πάρα πολλών ανθρώπων. Πριν σας πω για την προδοσία του Ιούδα, θα πρέπει να σκεφτούμε αρχικά ότι είχε έναν Δάσκαλο, τον Ιησού. Άρα είναι δύο πράγματα τα οποία έχουν σημασία εδώ: Πρώτον, ότι ζούσε μέσα σε ένα περιβάλλον αγάπης, και δεχόταν την διδασκαλία του Ιησού. Η προδοσία, λοιπόν, του Ιούδα, έχει ένα νόημα ακύρωσης, έχει ένα νόημα εκδίκησης. Δεύτερον, έχει και ένα νόημα αποδέσμευσης από μία δέσμευση που είχε ως προς το γεγονός ότι ακολουθούσε τον Χριστό σαν Μαθητής Του."

Όλγα Τάντου: Το γεγονός αυτό, όμως, κάνει ακόμη πιο δυσνόητη την πράξη του Ιούδα. Γιατί ενώ βρισκόταν μέσα σε ένα περιβάλλον αγάπης – και ταυτόχρονα  ο Δάσκαλός του δίδασκε την αγάπη προς όλους τους ανθρώπους - εκείνος επέλεξε να ακολουθήσει το δρόμο της εκδίκησης και της αποδέσμευσης; Γιατί προχώρησε στην ακύρωση;

Νίκος Μαυράκης: "Η ακύρωση έρχεται ακριβώς μέσα στην αγάπη, διότι η αγάπη δεν είναι πάντοτε επιθυμητή από το υποκείμενο. Μπορεί να είναι αβάσταχτη. Η αγάπη ή το αγαπάτε αλλήλους, έχει μέσα του κάτι το αβάσταχτο. Κάτι για το οποίο δεν μπορούνε όλοι οι άνθρωποι να αναλάβουνε αυτή την υποχρέωση του να αγαπιόνται ή του να ανταποδίδουνε την αγάπη. Αυτός είναι ένας λόγος ο οποίος οδηγεί ένα υποκείμενο να χάνει την υπόστασή του. Έπειτα, για να ξαναβρεί την υπόστασή του, και ίσως και την επιθυμία του, πρέπει να ακυρώσει την πηγή της αγάπης. Άρα, να υποτιμήσει την αξία του ανθρώπου που αγαπά.
Έτσι, στη συγκεκριμένη περίπτωση ο Ιούδας υποτίμησε με την πράξη του αυτή, μείωσε, απαξίωσε, τον Ιησού Χριστό".

Πρόδωσε για το χρήμα, σημαίνει...

Όλγα Τάντου: Ο Ιούδας πρόδωσε τον Ιησού Χριστό για τριάντα αργύρια. Το γεγονός αυτό, το χρήμα, δίνει μία νέα διάσταση στην προδοσία προς τον Δάσκαλό του;

Νίκος Μαυράκης: "Ακριβώς! Δίνει και την αξία που είχε ο δάσκαλός του, γιατί χρειάστηκε να κάνει μια διπλή υποτίμηση: Και να προδώσει και να πάρει τα τριάντα αργύρια. Πράγμα το οποίο μας οδηγεί στην σκέψη να δούμε ότι δεν το έκανε για να πλουτίσει, δεν το έκανε για τα χρήματα, έχει μια συμβολική αξία. Μια συμβολική αξία η οποία εκφράζεται μέσα από τα τριάντα αργύρια. Μια συμβολική αξία η οποία μας κάνει να σκεφτούμε ένα συμβολικό χρέος που είχε απέναντι στο δάσκαλό του. Και αυτό το χρέος ακριβώς πηγάζει από το γεγονός ότι η διδασκαλία του Χριστού τον εξανθρώπιζε, του έδινε μια άλλη υπόσταση.
Αυτός ο εξανθρωπισμός του Ιούδα μέσω της διδασκαλίας του Χριστού, του δημιουργούσε δύο πράγματα: Από τη μια μεριά, μια ευγνωμοσύνη για τον Δάσκαλό του, και από την άλλη μεριά, ο τρόπος που η διδασκαλία του Ιησού του υπαγόρευε, τον οδηγούσε να περιορίσει αυτό που για αυτόν ήτανε σημαντικό, δηλαδή την οποιαδήποτε απόλαυση θα μπορούσε να έχει στη ζωή του. Εξαιτίας του πρώτου νιώθει ευγνωμοσύνη, και εξαιτίας του δεύτερου νιώθει την ανάγκη ακριβώς να επιτεθεί, κατά κάποιο τρόπο να έχει ένα αίτιο ώστε να προδώσει τον Δάσκαλό του. Με άλλα λόγια, δεν του το συγχωρούσε."

Γιατί μετάνιωσε ο Ιούδας για την προδοσία;

Ό.Τ.: Όπως προκύπτει από τα κείμενα της Καινής Διαθήκης, ο Ιούδας δεν είχε κάποιους δισταγμούς, κάποιες αναστολές ίσως, προτού προχωρήσει στην προδοσία. Ποια εξήγηση δίνετε εσείς ως επιστήμονας, στο γεγονός ότι στη συνέχεια έδωσε τέλος στη ζωή του;

Νίκος Μαυράκης: "Βλέπουμε ότι κατά τη διάρκεια της προδοσίας τα πράγματα γίνανε πάρα πολύ γρήγορα. Μετράμε τον παράγοντα της επιτάχυνσης. Αλλά μετράμε και έναν άλλον παράγοντα. Δεν φαίνεται από την στιγμή που άρχισε να συνεννοείται για να προδώσει το Δάσκαλό του ένα είδος ενοχής. Αυτό μας κάνει να σκεφτούμε ότι ανέστειλε τις αναστολές του. Δηλαδή όχι ότι δεν υπήρχαν αναστολές, αλλά ακριβώς ήθελε να τις αναστείλει. Και ακριβώς ήτανε κατά κάποιο τρόπο ένα είδος περάσματος στην πράξη. Βγήκε έξω από την σκηνή εκείνη την ώρα. Οποιαδήποτε σκηνή θα μας παρέπεμπε σε λογικούς συνειρμούς, όπως η αγάπη προς τον Δάσκαλο, όπως τη δέσμευση που είχε στη διδασκαλία Του, βγήκε τελείως έξω. Και λειτούργησε σαν να υπήρχε κάτι άλλο, σαν να υπήρχε κάτι μέσα του το οποίο ενεργοποιήθηκε προσωρινά και τον οδήγησε ακριβώς στην πράξη αυτή χωρίς να γνωρίζουμε με βεβαιότητα εάν λειτούργησε κάποια ενοχή.

Η ενοχή λειτούργησε εκ των υστέρων, από αυτά που άκουσε. Από αυτά που αντιλήφθηκε. Η ενοχή λειτούργησε από το νόημα που δώσανε όλοι οι άλλοι για την πράξη του. Ο Ιούδας είχε μια ευθύνη για την πράξη του την στιγμή που την έκανε. Και αυτό δεν μπορεί να ανατραπεί με τίποτα. Όμως, την στιγμή που την έκανε ήταν μια πράξη ανόητη, χωρίς νόημα. Νόημα το οποίο ήρθε αργότερα. Για αυτό το λόγο, νομίζω, οδηγήθηκε και στην αυτοκτονία. Γιατί δεν μπόρεσε να αντέξει το νόημα της πράξης του"".

Ο Ιησούς ζήτησε από τον Ιούδα να τον προδώσει;

Ό.Τ.: Το Ευαγγέλιο του Ιούδα ανατρέπει την μέχρι τώρα θρησκευτική αντίληψη. Ο Ιούδας εμφανίζεται πλέον ως θύμα και όχι ως θύτης, με την έννοια ότι πρόδωσε το Χριστό επειδή Εκείνος του το ζήτησε. Ακόμη και αν έχουν έτσι τα πράγματα, αυτό αλλάζει το νόημα της πράξης του;

Νίκος Μαυράκης: "Εάν ο Ιούδας ήτανε θύμα, ήτανε θύμα μιας ψυχικής του πραγματικότητας, η οποία αναβίωσε κάτω από το κύκλωμα της αγάπης. Όμως, πρέπει να πούμε ότι ούτως ή άλλως, ήταν υποχρεωμένος με αυτή την έννοια, να έχει την ευθύνη της πράξης του. Εάν μεν πρόδιδε εκείνη τη βραδιά τον Ιησού, θα ήταν προδότης, όπως και έκανε. Εάν δεν πρόδιδε τον Ιησού, πάλι θα ήταν προδότης γιατί θα πήγαινε ενάντια στην υποτιθέμενη εντολή που έλαβε από τον Ιησού.
Όμως, και στις δύο περιπτώσεις, είχε τη δυνατότητα να πράξει και διαφορετικά. Είχε τη δυνατότητα να επιλέξει, είχε τη δυνατότητα να αποχωρήσει, είχε τη δυνατότητα να μην λειτουργήσει με αυτόν τον τρόπο. Άρα, πιστεύω ότι όπως και να το δούμε το θέμα, δεν αναιρείται η πράξη της προδοσίας κατά κανένα τρόπο. Γιατί η προδοσία ήταν παρούσα. Προδοσία με την έννοια ότι λειτούργησε εκείνη τη στιγμή εις βάρος του Δασκάλου του.

Θα ήθελα να πω ότι η διδασκαλία του Ιησού Χριστού βεβαίως δημιούργησε το χριστιανισμό, όμως, η πράξη του Ιούδα παραμένει επίκαιρη. Παραμένει επίκαιρη στον καθένα σήμερα. Και το μόνο που διαφέρει είναι ότι όντας σε καινούρια δεδομένα μιας πολύ ανεκτικής κοινωνίας μπορούμε να περνάμε διαφόρων τύπων νοήματα και έτσι να απαλύνουμε πράξεις προδοσίας οι οποίες αφορούν το κοινωνικό γίγνεσθαι, το πολιτικό περιβάλλον, αλλά και το περιβάλλον των ανθρώπων που καθημερινά βλέπουμε να λειτουργούν ο ένας ενάντια στον άλλον, θέλοντας φυσικά να εξαφανίσει ο ένας τον άλλον. Γιατί άραγε θέλει κάποιος να εξαφανίσει κάποιον;"
pyles.tv